SANEPA

MATUN

Ing sela-selane tanduran pari ing sawah wis mesthi thukul anane suket-suket . mBabuti suket-suket ing antarane tanduran pari iku arane matun. Pari sanepane becik. Suket sanepane ala. Suket-suket sing ala iku ora mung melu mangan rabuk nanging uga bisa ngganggu uripe pari.Yen sukete lemu,parine mesthi kuru. Yen suket-sukete dibuwang, parine bisa lemu awit rabuk sing ana mung dipangan pari. Kanthi mengkono bisa disebutake yen 'mbuwang ala' bakal nemu becik (becike tanduran pari sing lemu).

Matun iku kena kanggo sanepan tumrape wong urip. Wong yen seneng mbuwangi pakarti sing ala (sing ala-ala ora dilakoni) uripe ati bakal bisa becik kaya tanduran pari sing lemu iku, bisa ngetokake woh kang mentes.
Suket kang ala ing sela-selane tanduran pari iku ya mangan rabuk. Mengkono uga pakarti ala kang dilakoni wong, ya mangan daya kang ana ing awake wong. Yen daya ing awake wong mung dipangan pakarti sing apik-apik wae (merga pakarti ala wis dibuwangi, ora dilakoni ), apike bisa saya lemu.Tegese, wong wis madhep-mantep lan saya seneng nindakake kabecikan utawa kautaman. Ati kang kebak ing laku becik, nuwuhake rasa kang adhem, padhang sumringah polatane ngemu cahya kang sumorot. Seje karo wong sing jail-methakil seneng nerak sarak,laku cidra, seneng nindakake pakarti kang ala,maksiyat, polatane butheg ora bisa sumringah bening.

Dadi,wose, sinau kuwi ora mung saka maca buku lan ngrungokake pitutur becik, nanging uga bisa sinau saka alam, saka anane wong matun iku mau, bisane oleh panenan pari kang becik kanthi mbuwangi suket sing ala. (1) Sapa sing mbuwang ala, bakal nemu becik. (2) Sapa sing mbuwang becik bakal nemu ala.
Coba yen pari sanepane becik dibuwangi, wis mesthi suket sanepane ala bakal saya lemu ndrebala . Kanggone wong sing bisa mikir lan ngrasak-ngrasakake ,apa kang katon ing gumelare alam iki nyata kebak piwulang sing kena disinaoni kanggo sanguning nglakoni urip kang becik.@

(Djajus Pete).-

KONANG kang metu swuse srengenge angslup, ngira yen dheweke sing bisa madhangi jagad.Nanging sawuse lintang-lintang abyor sumunar, rasa kumingsune konang banjur ilang. Saiki lintang kang duwe panganggep yen dheweke sing madhangi jagad.Ora antara suwe rembulan ngatonake cahyane, lintang-lintang dadi surem, isin ngungalake awake maneh. Wusana rembulan kang rumangsa kuwasa madhangi jagad. Nanging suwening-suwe srengenge mlethek lan rembulan katon pucet, embuh menyang endi ilange cahyane rembulan kang padhang njingglang iku mau.

Mengkono uga manungsa, menawa duwe watak kumingsun,lagi ngerti yen wis ketanggor kaya sanepan ing pralambange kodrat (alam) kaya ing ndhuwur iku.
Pitutur iku kena kanggo sangu leladi jroning nglakoni urip ing satengahe babrayan (masyrakat). Leladi ing prakara iki, tegese, nyuguhake utawa ngatonake patrap sing becik marang sapepadhane wong. Kanthi patrap andhap-asor, ora sombong angkuh, nganggep awake dhewe sing luwih hebat. Ora mung ing bab kasugihan bandha donya, nanging uga drajat-pangkat lan kapinteran. Sasugih-sugihe wong, sapinter-pintere wong, isih ana sing ngungkuli. Di atas langit ada langit.@

Cathetan :
kumingsun = sombong = angkuh
ngungqalake awake = membusungkan dada
sanepan = ibarat = pralambang
andhap asor = merendahkan diri ; ramah tamah

(Djajus Pete, Jakarta, 3 Januari '13 ).-

DUREN

Wong golek bojo jaman saiki,beda karo jaman biyen. Biyen, kenal wae ora, wong tuwa sing nggolekake. Jaman saiki, golek bojo kaya wong tuku duren.

Luwih dhisik, nyawang-nyawang duren sing arep dituku. Yen wis ana sing dicocogi, duren dicandhak, diomba-ambu. Yen ngganda seger, kaya ora sabar kepengin ngicipi. Duren dicucuk arit, mlekah, didulit ,dirasakake klomat-klamet. Yen krasa enak, diterusake nggethu...
Mangka duren kuwi mau durung didhuwiti lan bakule duren ya ora nggatekake. Merga bakule ora weruh, yen sing ngicipi duren iku klebu wong nakal, wonge bisa terus ngglibet, embuh parane.... Nanging yen wong apik-apik, niyat golek duren temenan, ya terus didhuwiti.


DHOKAR

Dhokar iku dumadi saka JARAN, GROBAG lan KUSIR.
Ya mengkono iku sanepane wong urip. Jaran sanepane napsu. Grobag sanepane raga. Kusir sanepane ati.
Lakune dhokar iku, kepenak lan orane, gumantung ing kusire. Yen kusire trampil enggone nyekel kendhali ,playune jaran nggeret dhokar bisa ngingklik kepenak nurut dalan sing bener.
Nanging yen kusire ora trampil, kalah bisa dening nakale jaran, ora wurung playune mbandhang nerak-nerak,nabrak-nabrak ora weruh pager, ora weruh kalen lan ora weruh jurang jero sing bisa nyilakani.
Ora wurung cilaka. Ora mung dhokare sing ringseg, kusire uga katut sengsara..

Ya mengkono iku sanepane wong urip sing kanggonan napsu, supaya slamet uripe ,kudu bisa ngereh napsu utawa jarane saumpama dhokar. Jaran, arepa dikaya ngapa nakale, yen kusire pinter, trampil, jaran bisa lulut, manut kusire.*

(Djajus Pete, Jakarta, 2013)

1) KEBO KUMPUL lan KUMPUL KEBO
(2) KYAI MAMBU lan MAMBU KYAI

Ukara-ukra iku mung beda digeser ngarep mburi tembunge,nanging nduweni teges sing adoh bedane.

Kebo kumpul : yen metu gudele, alhamdulillah, ya iku sing dienteni, bathine sing ngopeni, ngeritake saben dina.
Kumpul kebo : yen metu 'gudele' astaqfirulllah.... Mesthi wae kangelan golek akte surat kelahiran sing nguruse kudu nganggo foto copi surat nikahe wong tuwane, ing mangka wong tuwane ora tau duwe akte nikah.

Kyai mambu : Kyai sing tumindake nasar, maksiyat, nerak wewalering agama nganti jenenge mambu ora enak. (mambu = bau busuk).
Mambu Kyai : Dudu kyai nanging tumindake kaya Kyai, lire, seneng nindakake kautaman lan banget taat nindakake prentah-prentahing agama. (DP)